Vetëm gjashtë milionë euro është vlera e produkteve nga Serbia dhe Bosnja Hercegovina që janë importuar në Kosovë për një vit, që kur Qeveria e Kosovës vendosi taksë 100 për qind për produktet e këtyre dy shteteve.

Kështu thotë në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, drejtori i përgjithshëm i Doganës se Kosovës, Bahri Berisha. Ai ndërkaq ka treguar se në periudhën e njëjtë të vitit të kaluar importi nga këto dy shtete ka qenë 520 milionë euro.

• Zoti Berisha, po mbushen një vit nga vendimi për taksën 100 për qind, të cilën Qeveria e Kosovës u ka vënë të gjitha importeve nga Serbia dhe Bosnje e Hercegovina. Cilat janë efektet kryesore të kësaj takse, nga pikëpamja e juaj si drejtor i Doganës?

Bahri Berisha: Ne kemi pasur rreth 450 milionë euro vlerë të importit të produkteve nga Serbia dhe 85 milionë nga Bosnje e Hercegovina. Tashmë po bëhen një vit nga vendosja e masës mbrojtëse ndaj këtyre vendeve dhe gjatë kësaj periudhe njëvjeçare ne kemi pasur rreth 99 për qind vlerë të importit më pak nga këto dy vende.

Nëse e përkthejmë në vlerë nominale, tregon se kemi rreth 440 milionë euro më pak import nga Serbia dhe 80 milionë euro import më pak nga Bosnja Hercegovina.

Do të thotë, krejt importi që kemi pasur gjatë kësaj periudhe është rreth 6 milionë euro nga këto dy vende. Ndërkaq, para vendosjes së taksës kemi pasur 520 milionë euro nga Serbia dhe Bosnje e Hercegovina.

Nga aspekti i Doganës nuk ka pasur ndonjë ndikim të madh sepse ky import është zëvendësuar nga shtet tjera. Ka qenë fillimisht e vështirë, në fund të vitit të kaluar, për arsye se ishte fundi i viti dhe për bizneset ndoshta ishte më e vështirë derisa t’i rinegociojnë kontratat e reja, t’i gjejnë kanalet e reja të furnizimit, zëvendësimit të produkteve. Por, pastaj nga muaji janar i këtij viti, këto produkte kanë ardhur nga vendet tjera, qoftë të rajonit apo vende të Bashkimit Evropian.

• A ka ende import të mallrave nga Serbia që i nënshtrohen taksës 100 për qind?

Bahri Berisha: Kosova ka një import të vogël, për një vit kemi 6 milionë euro import nga këto dy vende. Janë produkte të cilat i sjellin në sasi të vogël sepse shumë biznese ndoshta nuk kanë mundësi për shkak të kostos së lartë të transportit të shkojnë në vendet e BE-së, të sjellin atë produkt. Shpenzimet e transportit janë shumë të larta nga vendet e BE-së dhe i sjellin nga Serbia dhe Bosnja. Por, janë në masë të vogël. Ka disa produkte ushqimore, disa pjesë të automjeteve, ndonjë produkt i cili është shumë i qasshëm në treg, por i paguan masat mbrojtëse 100 për qind.

• Megjithatë, në komunat e banuara me shumicë serbe, në veri dhe zonat tjera, mund të hasen pa problem produkte nga Serbia. A keni ju të dhëna doganore rreth atij malli që futet në Kosovë?

Bahri Berisha: Është e vështirë të thuhet se sa është shifra e kontrabandës, vetë fakti që të hyrat janë në trend pozitiv, marrë parasysh shumë politika fiskale që janë në zbatim dhe lirojnë shumë produkte nga taksa edhe vazhdimisht janë përtej rritjes ekonomike, tregon se nuk është një kontrabandë që dëmton ekonominë sepse të hyrat doganore, por edhe rritja ekonomike varet kryesisht nga importi. Jemi një vend që importojmë nga rreth 90 për qind. Ato produkte siç e ceka më herët, ka raste kur tentojnë që produkte në sasi të vogla të futen në dyqane të vogla, por asnjëherë të prishet rrjeti i furnizimit dhe tregtia e ligjshme në Kosovë. Mund të ketë produkte në pjesën veriore në Kosovë, ne jemi prezentë edhe më institucione tjera, kemi veprime në atë pjesë, kemi arrestuar kontrabandistë të cilët kanë tentuar të kontrabandojnë, kemi konfiskuar edhe automjetet edhe mallrat e tyre. Por, këto janë në baza të përditshme, këto tentime janë në sasi shumë të vogla të cilët tentojnë të hyjnë nga pjesa malore.

• Kur kemi parasysh që Serbia dhe Bosnje e Hercegovina janë anëtare të Marrëveshjes për Tregti të Lirë (CEFTA), a janë rritur të hyrat doganore pasi importi i mallrave në Kosovë vjen nga vendet e Bashkimit Evropian?

Bahri Berisha: Është e vërtetë se kemi Marrëveshjen për Tregti të Lirë dhe jemi pjesë e CEFTA-s, por në të njëjtën kohë, Kosova ka nënshkruar edhe Marrëveshjen e Stabilizim Asocimit (MSA) e cila parasheh shumë produkte me taksa të ndryshme doganore, duke përfshirë produkte që kanë vetëm Tatimin Mbi Vlerën e Shtuar (TVSH). Gjithashtu nga muaji shtator i këtij viti është në fuqi Marrëveshja e Tregtisë se Lirë me Turqinë. Çka do të thotë se shumica e produkteve edhe nga CEFTA edhe nga shtetet e Bashkimit Evropian tashmë edhe me Turqinë nuk i nënshtrohen taksës doganore, i nënshtrohen vetëm taksës për TVSH dhe akcizës për produkte që i nënshtrohen taksës së akcizës.

“Kontrabanda, në sasi të vogël”

• A është vërejtur rritja e kontrabandës së mallrave gjatë këtij viti të zbatimit të taksës?

Bahri Berisha: Çdo herë kur ka ndryshim të politikave fiskale apo kur ka norma të reja, grupet kriminale shprehin interes të kontrabandojnë ato produkte sepse potencialisht sjellin fitim më të lartë për ta. Mirëpo, menjëherë, edhe pse është detyrë e jona në baza të përditshme edhe para vendosjes se masave, Dogana ka bërë organizime shtesë, qoftë me njësitë tona operative, por edhe me agjencitë tjera të zbatimit të ligjit. Kemi bërë plane të përbashkëta operative, kemi krijuar edhe Taskë Forcë për luftimin e grupeve kriminale që tentojnë të kontrabandojnë produkte me origjinë nga këto dy vende pas vendosjes së masave mbrojtëse. Gjithmonë duke kontrolluar të ashtuquajturat ‘pika më të nxehta’ nga aspekti i kontrabandës, siç janë ato të vijës së gjelbër kufitare, e sidomos në pjesën veriore të Mitrovicës.

Falë këtij koordinimi të mirë në mes agjencive të zbatimit të ligjit, kemi arritur të parandalojmë produkte që të hyjnë në tregun e Kosovës. Kemi pasur tentime me dhjetëra ose qindra raste, por të gjitha këto kanë qenë në sasi të vogla, në bagazhet e automjeteve ose me transporterë kombi të cilët kanë tentuar të sjellin përmes rrugëve malore në drejtim të tregut të Kosovës. Por, nuk është hasur në produkte, duke i marrë të dhënat edhe nga Ministria e Tregtisë, Inspektorati i brendshëm edhe Dogana që është në brendi, kontrollojmë nuk janë hasë produkte të cilat janë në marketet (shitoret) e Kosovës që e dëmtojnë edhe ekonominë e ligjshme dhe që kanë hyrë në mënyrë joligjore.

Kur flasim te kontrabanda e produkteve, përpos çështjes së masës mbrojtëse kemi të bëjmë edhe me shëndetin. Nëse produktet futen në mënyrë ilegale përmes rrugëve malore edhe kontrolli fito- sanitar, veterinar nuk është bërë ndaj atyre produkteve, çka përbën rrezik edhe për shëndetin publik të qytetarëve.

• Kohëve të fundit është ngritur si çështje iniciativa për krijimin e një “Mini-Shen

Bahri Berisha: Kjo i takon më shumë nivelit të lartë politik, qeverisë dhe kuvendit pasi është projekt madhor dhe i cili kërkon një dakordim të plotë edhe në aspektin ligjor edhe politik të Qeverisë së Kosovës. Deri më sot për “Mini-Shengenin” asnjëherë nuk është pyetur Dogana dhe nuk është marrë ndonjë mendim lidhur më diskutimet e fundit lidhur më këtë ide. Ne para dy vjetësh kemi pasur kërkesë nga Qeveria e Kosovës kur ka qenë ideja për Unionit Doganor, për atë kemi dhënë këndvështrimin doganor se cilat janë dobitë ose cilat janë anët pozitive dhe negative në raport me idenë e Unionit Doganor të gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor.

Ndërsa për çështjen e “ Mini-Shengenit” nuk kemi pasur ndonjë kërkesë për ndonjë qëndrim tonin dhe besoj se kjo është çështje më shumë politike. Nuk jemi të njohur as me detajet e “Mini-Shengenit” sepse më shumë është folur për aspektin e lëvizjes së lirë të njerëzve. Por, nuk kemi hasur në deklarata publike që flitet për lëvizjen e lirë të mallrave ose çështjen e taksave apo unionit doganor.

• Dogana vlerësohet burim i rëndësishëm për buxhetin e Kosovës. Cilat janë të hyrat deri më tani?

Bahri Berisha: Deri më sot kur po flasim ne kemi arritur të kalojmë mbi një miliard të hyra që kemi mbledhur gjatë këtij viti. Është një projeksion jashtëzakonisht ambicioz, janë të hyra që Dogana ka arritur t’i tejkalojë. Në bazë të gjendjes faktike jemi rreth 35 milionë euro më shumë se periudhën e njëjtë të vitit të kaluar ose rreth 4 për qind më shumë. Kjo është një performancë shumë e mirë në aspektin e të hyrave duke marrë parasysh që në të njëjtën kohë kemi në zbatim shumë politika fiskale, të cilat i lirojnë nga të gjitha taksat.

Nëse marrim vetëm lirimet nga prodhuesit, ku çdo prodhues kosovar për çdo lëndë të parë, çdo imput që përdorët për procesin e prodhimit, i ka taksat zero në import. Vetëm vlera e taksave ka shkuar rreth 70 milionë euro për këtë periudhë të këtij viti. Ndërsa në vlerën totale të mallit, janë rreth 300 milionë euro vlerë e mallit që është liruar për prodhuesit kosovarë. Kur kësaj ia shtojmë edhe MSA-në, e cila është 60 milionë euro, tregon se kemi 130 milionë euro efekt në taksa te Dogana për shkak të politikave fiskale.

Efekti shumë i madh është për prodhuesit kosovarë për ekonominë, produktet kosovare që vërehet një rritje e lehtë e eksportit kosovarë të disa produkteve pas këtyre politikave fiskale në tregun evropian. Tash së fundmi kemi Marrëveshjen e Tregtisë së Lirë me Turqinë e cila parasheh që norma doganore të reduktohet për vitet në vijim. Edhe aty është një efekt, por ende efekti nuk është i lartë, pasi marrëveshja është duke u zbatuar nga muaji shtator. Por, sigurisht që deri në fund të vitit do të këtë deri në 3 milionë euro efekt në taksën doganore. Marrë parasysh të gjitha këto, Dogana prapë vazhdon të performojë me përqindje rreth 4 për qind më shumë se viti i kaluar dhe ky është një trend shumë pozitiv i të hyrave.